Những năm qua, với sự nỗ lực vào cuộc của TTCP, sự quyết tâm của các địa phương, tình hình KNTC ở khu vực này đã từng bước được giải quyết, có lắng dịu hơn, trật tự an toàn xã hội được bảo đảm, an ninh chính trị ổn định, góp phần không nhỏ đến thành công của Đại hội Đảng bộ các cấp, tiến tới Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI và bầu cử HĐND các cấp, bầu cử Quốc hội khóa XIII thắng lợi.

Tuy nhiên, tình hình KNTC của công dân còn nhiều tiềm ẩn những phức tạp khó lường. Trên địa bàn xảy ra nhiều vụ việc công dân tập trung KNTC đông người. Không ít vụ việc đã được các cơ quan Nhà nước giải quyết nhiều lần nhưng công dân vẫn không đồng ý, tiếp khiếu dẫn đến vụ việc kéo dài, không dứt điểm. Hiện tượng các thế lực thù địch, phản động và một số phần tử cơ hội chính trị trong và ngoài nước lợi dụng KNTC của công dân để kích động, lôi kéo những người đi KNTC tập trung đông người, vượt cấp cần được chú ý.

Phần lớn các vụ việc KN liên quan đến lĩnh vực quản lý và sử dụng đất (chiếm khoảng 80%). Trong đó, đáng quan tâm là việc thu hồi đất, giao đất để thực hiện các dự án xây dựng khu đô thị, khu công nghiệp, cụm công nghiệp; dự án trồng rừng, chuyển đổi rừng trồng cao su, dự án xây dựng nhà máy thủy điện... Các KN chủ yếu là đòi nâng giá bồi thường đất đai bị thu hồi, bồi hoàn thành quả lao động trên đất, hỗ trợ giải phóng mặt bằng, bố trí tái định cư, giao đất ở, đất sản xuất cho đồng bào  dân tộc, tranh chấp đất giữa đồng bào dân tộc thiểu số với nông lâm trường, các dự án làm kinh tế giữa quân đội với nhân dân...

Về tình hình TC, tập trung nhiều tới các vi phạm trong công tác quản lý đất đai tại địa phương, sai phạm của một số cán bộ liên quan trong việc giao đất, giao rừng, giao dự án… Bên cạnh những TC có ý thức xây dựng, đấu tranh chống tiêu cực thì vẫn còn nhiều đơn thư TC do tư thù cá nhân, thiếu lành mạnh. Tình trạng đơn TC nặc danh, mạo danh ở một số nơi có tỷ lệ khá lớn, thường xảy ra tại các thời điểm trước bầu cử Đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND các cấp, Đại hội Đảng…

- Thực hiện Thông báo số 130-TB/TW của Bộ Chính trị, các ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, TTCP đã ban hành Kế hoạch 319/KH-TTCP về việc kiểm tra, rà soát các vụ việc bức xúc, kéo dài. Qua thống kê cho đến ngày 30/6/2009, tổng số vụ KNTC tồn đọng, bức xúc, kéo dài trên địa bàn miền Trung và Tây Nguyên là 708 vụ việc. Tính đến ngày 12/3/2012 các địa phương trong khu vực 2 đã giải quyết dứt điểm được 575 vụ việc, đạt 81,2% số vụ việc tồn đọng, hiện chỉ còn 133 vụ việc đang tiếp tục được xem xét, giải quyết. Trên cơ sở kết quả rà soát, TTCP đã có văn bản thông báo ý kiến kết luận, chỉ đạo, đôn đốc các địa phương, tập trung giải quyết. Đối với những vụ việc phức tạp, TTCP đã cử cán bộ, tổ công tác cùng phối hợp với địa phương giải quyết. Nhìn chung, kết quả đạt thấp, những vụ việc phức tạp vẫn chưa dứt điểm.

- Chỉ ra cho được nguyên nhân của tình trạng KNTC tại khu vực miền Trung - Tây Nguyên cũng chính là mục đích của hội nghị lần này. Theo đó, phải đánh giá đúng những nguyên nhân chủ quan, khách quan, trách nhiệm của thủ trưởng cơ quan quản lý hành chính Nhà nước đối với công tác giải quyết KNTC của công dân, đồng thời đưa ra được giải pháp cụ thể, lộ trình giải quyết hiệu quả.

Từ thực tế nắm địa bàn, có thể thấy rằng, công tác quản lý Nhà nước ở một số lĩnh vực nhạy cảm, lĩnh vực quan trọng ở một số địa phương biểu hiện sự buông lỏng, yếu kém, bất cập, đặc biệt trong lĩnh vực quản lý đất đai, quản lý đầu tư xây dựng, là nguyên nhân khiến tình trạng KNTC phức tạp và khó giải quyết dứt điểm.

Tại địa bàn Tây Nguyên hiện nay, công tác quản lý rừng và đất lâm nghiệp bị buông lỏng ở hầu hết các địa phương có rừng. Đặc biệt, ở nhiều huyện để xảy ra tình trạng mua bán, “hợp pháp hóa” quyền sử dụng đất đang sử dụng có nguồn gốc từ rừng. Việc lấn chiếm đất rừng, việc phá rừng xảy ra trầm trọng.

Tình trạng thu hồi đất để thực hiện dự án, công tác bồi thường giải phóng mặt bằng, tái định cư, nhiều địa phương không làm đúng quy định của Nhà nước. Lợi ích kinh tế giữa Nhà nước, nhà đầu tư và người đang sử dụng đất bị thu hồi, bài toán chưa có lời giải hợp lý.

Qua công tác tiếp dân, giải quyết KNTC có thể thấy trách nhiệm của các cấp chính quyền nhiều nơi bộc lộ yếu kém; vai trò lãnh đạo của cấp ủy, điều hành của chính quyền và sự phối hợp của các cơ quan chức năng trong giải quyết KNTC thiếu tập trung và kém hiệu quả. Trách nhiệm của thủ trưởng cơ quan hành chính chưa thực hiện theo quy định của pháp luật, đặc biệt là cấp huyện. Tình trạng số vụ việc để kéo dài, giải quyết thiếu khách quan, thiếu kịp thời, chất lượng thấp còn phổ biến. Cá biệt, một số nơi còn tình trạng cố chấp với công dân, thách thức với công dân làm cho tình hình càng nóng thêm.